امن‌ترین و بهترین خطوط هوایی دنیا کدام‌ها هستند؟

در این نوشتار می‌خواهیم از بین 60 خط هوایی که “مرکز ارزیابی داده‌های سقوط‌های پروازهای جت” (JACDEC)، مستقر هامبورگ، به عنوان بهترین ایرلاین‌های دنیا اعلام کرده، چند تا از بهترین‌ها و امن‌ترین‌ها را معرفی کنیم.

معیار سنجش خطوط هوایی

اول از همه باید ببینیم معیار JACDEC برای انتخاب این 60 ایرلاین به عنوان امن‌ترین‌های دنیا چه بوده است. JACDEC با استفاده از اطلاعات و آماری که از سوانح و حوادث هوایی در طول 12 سال فعالیتش دارد و همچنین به کمک سایر منابع موثق و اسناد رسمی از مؤسسه‌های بین‌المللی، بر اساس 8 معیار زیر، امنیت شرکت‌های هوایی دنیا را سنجیده و هر ساله فهرستی از آن‌ها تهیه و منتشر می‌کند.

1. میزان درآمد سالانه بر کیلومتر بر مسافر (RPK)

این عدد که معمولاً عددی ثابت است، برای شناسایی میزان عملکرد شرکت هواپیمایی مورد نظر استفاده می‌شود. برای محاسبه، JACDEC از روش تجمعی با توجه به قدمت ایرلاین (تا 30 سال گذشته) استفاده می‌کند.

2. تعداد مرگ‌ها

JACDEC میزان کل افراد فوت شده در طول مدت هر پرواز را، از لحظه نشستن در هواپیما تا لحظه‌ی پیاده شدن از آن، به روش تجمعی محاسبه می‌کند. این آمار با توجه به قدمت ایرلاین تا حداکثر 30 سال گذشته لحاظ می‌شود.

3. از بین رفتن کلی

اشاره به تعداد وقایعی دارد که باعث شده سازه‌ی هوایی (هواپیما) به طور کلی تخریب، ناپدید، و یا به هر دلیلی قادر به استفاده مجدد نباشد. این شاخص به عنوان یکی از کلیدی‌ترین شاخص‌های این تحقیق آماری محسوب می‌شود.

4. خطرهای بالاقوه

با توجه به استانداردهای بین‌المللی، منظور تعداد کل وقایعی است که اگر پیشگیری نمی‌شدند، منجر به سانحه می‌شدند. این شاخص به تازگی در محاسبات JACDEC وارد شده و نسبت به شاخص پیشین از اهمیت کمتری برخوردار است.

5. سنوات بدون حادثه

همانطور که از نامش پیداست، این شاخص تعداد سال‌هایی است که از آخرین سانحه شرکت مورد نظر تاکنون گذشته است. هر چه تعداد این سال‌ها بیشتر باشد، ایرلاین مربوطه نمره بهتری نزد JACDEC خواهد داشت.

6. عضویت در IOSA

اگر شرکت هواپیمایی مورد بررسی در “ممیزی امنیت عملیات یاتا” (IOSA) عضویت داشته باشد، نمره مثبت دیگری برای وی در نظر گرفته خواهد شد. در حال حاضر در کل دنیا بیش از 300 ایرلاین توسط IATA موفق به عضویت در IOSA شده‌اند که نام ایران‌ایر و ماهان‌ایر در این میان نیز دیده می‌شود. گفتنی است بر اساس ادعای یاتا (انجمن بین‌المللی حمل و نقل هوایی)، در سال 2012 مجموع حوادثی که ایرلاین‌های عضو IOSA داشته‌اند، 77 درصد کمتر از ایرلاین‌هایی بوده که عضو این ممیزی نبوده‌اند. از دیدگاه JACDEC عضویت در IOSA تأثیر بسیار کمی در نمره‌دهی به ایرلاین‌ها دارد.

7. عامل زمان

با استفاده از فرمولی خاص، JACDEC تصمیم گرفته کاری کند که حوادث و سوانحی که در گذشته دور در ایرلاینی رخ داده، تأثیر کمتری در نمره‌دهی نسبت به سوانح نزدیکتر داشته‌باشد.

8. شفافیت کشور

از سال 2013، JACDEC شاخص جدیدی به معیارهای خود اضافه کرده و آن میزان شفافیت کشوری که سانحه در آن اتفاق افتاده می‌باشد. بر این اساس کشورهایی که تعداد منابع و مؤسسه‌های مسئول در امر تحقیقات سوانح هوایی در آن‌ها زیاد بوده و از درستی بالایی برخوردارند در سطح 1، کشورهایی که دارای تنها یک یا تعداد معدودی مرجع ذی‌ربط در تحقیقات هوایی هستند در سطح 2 و کشورهایی که هیچ مرجع موثقی ندارند در سطح 3 دسته‌بندی می‌شوند.

این بود 8 معیاری که JACDEC هر سال با توجه به آن‌ها 60 ایرلاین برتر از لحاظ امنیت پروازی را معرفی می‌کند. حالا نگاهی بیندازیم به 11 خط هوایی برتر در فهرست بهترین 60تای سال 2014 از نظر JACDEC:

فهرست رتبه‌ی شرکت‌های هوایی از نظر امنیت پرواز

1. شرکت Air New Zealand

خطوط هواپیمایی کشور زلاند نو، با کمترین شاخص امنیت پروازی (هر چه کمتر، بهتر) یعنی تنها 0.007، در رتبه نخست امن‌ترین خطوط هوایی جهان قرار گرفته است. در سال 1940، شرکتی تحت عنوان Tasman Empire Airways Limited شروع به فعالیت کرد و پروازهایی بین نیوزیلند و استرالیا انجام می‌داد و بعدها در سال 1965 توسط دولت نیوزیلند خریداری شده و به Air New Zealand تغییر نام داد. این شرکت هواپیمایی هم‌اکنون به 27 مقصد داخلی و 29 مقصد خارجی در 15 کشور دنیا، در آسیا، اروپا، آمریکای شمالی و اقیانوسیه، پروازهای برنامه‌ریزی شده دارد. این ایرلاین در حال حاضر 107 فروند هواپیما (با احتساب شرکت‌های تابعه) شامل ایرباس A320 و A321، بوئینگ 737، 747، 767، 777 و 787 در خدمت خود دارد.

2. شرکت Cathay Pacific

خطوط هواپیمایی متعلق به هنگ‌کنگ، راه‌اندازی شده در سال 1946، دارای شاخص امنیت پرواز 0.008 در رتبه دوم فهرست JACDEC قرار دارد. این ایرلاین با در مجموع 140 هواپیمایی خود به 112 فرودگاه این کره خاکی پرواز دارد. ناوگان این شرکت (به انضمام آن‌هایی که سفارش داده شده‌اند)، شامل ایرباس A330، A340 و A350 و بوئینگ 747 و 777 می‌باشد.

آخرین سانحه منجر به مرگ این ایرلاین مربوطه به سال 1972 میلادی است که در روز 15 ژوئن آن سال در پرواز شماره 700Z بانگکوک – هنگ‌نگ، بمبی در هواپیمای Convair 880 در ارتفاع 29000 پایی منفجر می‌شود که باعث فوت تمام 81 سرنشین آن می‌گردد.

آخرین حادثه‌ی این ایرلاین نیز مربوط به سال 2010 است که پرواز شماره 780 از سورابایا (دومین شهر بزرگ اندونزی) به هنگ‌کنگ با هواپیمای Airbus A330-342 در روز 13 آوریل مجبور به فرود اضطراری به دنبال از دست رفتن هر 2 موتور هواپیما به علت آلوده بودن سوخت هواپیما شد. در این حادثه در مجموع 57 نفر صدمه دیدند و خلبانان آن مدال افتخار شجاعت دریافت کردند.

3. شرکت Finnair

شرکت هواپیمایی Finnair وابسته به کشور فنلاند، با قدمت 81 ساله‌اش در رتبه پنجم قدیمی‌ترین ایرلاین‌های دنیا (بدون قطع فعالیت) و با شاخص امنیت پرواز 0.010 در رتبه سوم امن‌ترین‌های دنیا جای گرفته است. در سال 2013 این ایرلاین در مجموع توانست 9.2 میلیون مسافر بین 60 مقصد اروپایی و 13 مقصد آسیایی خود جابجا کند. این خط هوایی از سال 1963 تا کنون هیچ سابقه سانحه منجر به مرگی به ثبت نرسانده است. مجموعاً 58 فروند هواپیما از انواع مدل‌های ایرباس و امبرائر و بیش از 5470 کارمند در خدمت این ایرلاین هستند.

تنها سوانح منجر به فوت این ایرلاین مربوط به 2 فروند DC-3 در سال‌های 1961 و 1963 می‌شود که در این 2 سانحه مجموعاً 47 نفر از بین می‌روند.

3. شرکت Emirates

شرکت هواپیمایی نام‌آشنای کشور همسایه‌مان، امارات متحده عربی، با کسب شاخص امنیتی 0.010، هم‌تراز با Finnair و EVA Air در رتبه سوم قرار گرفته است. این خط هواپیمایی از سال 1985 شروع به فعالیت کرده و هم‌اکنون 211 فروند هواپیما در گمارش خود دارد که آن‌ها را بین 142 مقصد جابجا می‌کند. این ایرلاین تا 11 فروردین امسال، مجموعاً 44 میلیون و 537 هزار مسافر جابجا کرده است. امارات تاکنون هیچ سانحه منجر به جرح یا فوتی نداشته و تنها 2 حادثه داشته که منجر به وارد آمدن صدمه به هواپیما شده است.

3. شرکت EVA Air

ایرلاینی که ممکن است حتی اسمش را هم نشنیده باشید. این شرکت هواپیمایی متعلق به تایوان است و با 69 هواپیمایش به 73 فرودگاه پرواز دارد. طرح روی بدنه هواپیماهای این شرکت در نوع خود جالب است. در تاریخ این خط هوایی، هیچ سانحه و یا حادثه‌ای دیده نمی‌شود.

4. شرکت British Airways

متعلق به بریتانیا، تأسیس شده در سال 1974 حاصل ادغام 4 شرکت کوچکتر، دارای 286 فروند هواپیما از انواع و اقسام ایرباس و بوئینگ و 4 شرکت تابعه، موفق به کسب شاخص امنیتی 0.011 شده و در رتبه چهارم جدول امن‌ترین‌های دنیا قرار دارد.

آخرین حادثه بدون صدمات این ایرلاین بزرگ مربوط اول دی ماه سال گذشته در فرودگاه بین‌المللی ژوهانسبورگ، پایتخت آفریقای جنوبی می‌شود که هواپیمای بوئینگ 400-747 این شرکت هنگام تاکسی (خزش) به ساختمانی برخورد می‌کند. هواپیما به شدت خسارت می‌بیند اما هیچ‌یک از 189 مسافر و یا خدمه آن مجروح نمی‌شوند.

قبل‌تر از آن، در 27 دی ماه 1386، پرواز شماره‌ی 38 بریتیش ایرویز از مبدأ پکن، 300 متر قبل از آستانه باند 27 چپ فرودگاه هیترو لندن به زمین برخورد می‌کند که اولین از رده خارج شدن بوئینگ 777 محسوب می‌شود. هیچ شخصی طی این سانحه کشته نمی‌شود، اما یک نفر به شدت صدمه دیده و 47 نفر دیگر بصورت سرپایی مداوا می‌شوند.

5. شرکت TAP

شرکت هواپیمایی پرتغالی TAP در سال 1945 تأسیس شده و توانسته شاخص امنیت 0.012 را از JACDEC دریافت کند و در رتبه پنجم جدول رده‌بندی قرار بگیرد. TAP با شعار “دستانی همیشه باز” 77 فروند هواپیما دارد که به 88 مقصد پرواز می‌کنند. مجله Global Traveler در سال‌های 2011 و 2013 این ایرلاین را بهترین ایرلاین اروپا معرفی کرده‌است. ناوگان TAP شامل انواع مدل‌های ایرباس می‌باشد.

شرکت هواپیمایی TAP در سابقه فعالیت خود تنها یک سانحه به ثبت رسانده است. پرواز شماره 425 با بوئینگ 727 این شرکت بین مادِیرا و بروکسل و با توقفی کوتاه در لیسبون برنامه‌ریزی شده بود که در 27 آبان 1356 در هوایی به شدت بارانی و پس از 2 بار تلاش برای فرود، در مرتبه سوم مقدار زیادی از باند 1600 متری را از دست داده و از باند خارج می‌شود و در ساحلی که در انتهای آن وجود داشت به 2 نیم تقسیم شده و در آتش می‌سوزد. از مجموع 164 سرنشین آن تنها 33 نفر جان سالم به در برده و بقیه 131 نفر آن جان خود را از دست می‌دهند. این سانحه شباهت بسیار زیادی به پرواز شماره 277 شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران، هما (ایران‌ایر) با بوئینگ 727 از مبدأ تهران به مقصد ارومیه در تاریخ 19 دی ماه 1389 دارد که طی آن متأسفانه از 105 مسافر، تنها 28 نفر از هم‌میهنانمان جان سالم به در می‌برند. شرایط تقریبا یکسان، نوع هواپیما یکسان، با فاصله زمانی 33 سال … .

5. شرکت Etihad Airways

خط هوایی 11 ساله‌ی اماراتی با کسب شاخص امنیتی 0.012 در کنار TAP و Air Canada در رتبه پنجم است. این خط هوایی هفته‌ای بیش از 1000 پرواز به 96 مقصد مسافربری و باری برقرار می‌کند. هواپیمایی الاتحاد به علت حمایت‌های مالی زیادی که به مؤسسات، استادیوم‌ها و تیم‌های ورزشی می‌کند مشهور است.

5. شرکت Air Canada

خط هوایی دولت کانادا در سال 1936 تحت عنوان Trans-Canada Air Lines شروع به فعالیت کرد و در سال 1965 به نام فعلیش تغییر نام داد. این خط هواپیمایی با تمام شرکت‌های تابعه‌اش در مجموع 363 هواپیما و 178 مقصد و 27000 کارمند دارد! دفتر مرکزی این شرکت در منترال کانادا قرار دارد.

آخرین سانحه‌ی ایر کانادا به اول مرداد 1362 بر می‌گردد که طی آن بوئینگ 767 پرواز شماره‌ی 143 از مبدأ منترال به مقصد ادمنتون در ارتفاع 41000 پایی بر فراز شهر Red Lake ایالت انتاریو، صدای هشدار کاهش میزان سوختش به صدا در آمد. از آن جا که خلبانان فکر می‌کردند محاسبات سوخت سیستم مرکز هواپیما بر اساس کیلوگرم انجام شده، حدس زدند که این اخطار به علت نقص نشانشگر میزان سوخت است. اما حقیقت آن بود که سیستم مرکزی محاسبات را بر اساس پوند انجام می‌داد و چند ثانیه بعد موتور سمت چپ هواپیما خاموش شد. حال خلبانان تصمیم به فرود اضطراری با یک موتور در فرودگاه وینیپگ گرفتند اما در همین هنگام بود که هشدار دوم نیز به صدا در آمد. موتور سمت راست نیز از حرکت ایستاد و حالا بوئنیگ 767 با تمام 61 سرنشینش بدون هیچ نیروی محرکه‌ایی در مسیر وینیپگ قرار دارد.

وقتی موتورها خاموش شوند، برق هواپیما و به دنبال آن اکثر سیستم‌ها خاموش می‌شوند. خلبانان در دفترچه راهنمای هواپیما به دنبال بخش مربوط به پرواز بدون موتور می‌گردند، اما این بخش وجود خارجی ندارد! چرا که تا قبل از آن کسی فکرش را هم نمی‌کرد که در میانه‌ی پرواز چنین اتفاقاتی بیفتد و 767 به یک گلایدر تبدیل شود! خلبان Pearson، مهارت زیادی در پرواز با گلایدر داشت. وی توانست با کمک کمک خلبانش در منطقه‌ای به نام Gimli بنشیند و خوشبختانه هیچ‌یک از سرنشینانش جانشان را از دست نمی‌دهند. این واقعه الگوی فیلمی با نام “سقوط از آسمان: پرواز 174” با درخشش William Devane و کتابی با نام “Freefall” اثر William Hoffer می‌شود. همچنین قسمت ششم فصل پنجم مستند “Mayday” ( همان Air Crash Investigation) شبکه نشنال جئوگرافی که ایرانیان آن را به نام “پیام اضطراری” می‌شناسند نیز درباره این پرواز است.

6. شرکت Qantas

شرکت هواپیمایی کانتاس متعلق به استرالیا از لحاظ قدمت، دومین ایرلاین دنیا محسوب می‌شود. این شرکت در سال 1920 فعالیتش را آغاز کرد. کانتاس بالغ بر 130 فروند هواپیما دارد که آن‌ها را به بیش از 40 مقصد می‌فرستد. از 1951 به بعد هیچ مورد سانحه منجر به فوتی در پروازهای کانتاس به ثبت نرسیده‌است. کانتاس شاخص 0.013 و رتبه ششم جدول امن‌ترین‌ها را از آن خود کرده است.

6. شرکت Qatar Airways

شرکت هواپیمایی 20 ساله‌ی دولت قطر، هم‌تراز کانتاس در رتبه ششم جدول است. این ایرلاین جوان 133 فروند هواپیما و 144 مقصد دارد. شرکت هواپیمایی قطر مجموعاً 30000 نفر کارمند دارد.

منبع:فارنت