آشنایی با هواپیما مسافربری بوئینگ 747

بوئینگ 747 ( به انگلیسی: Boeing 747 ) معروف به جامبوجت هواپیمای جت چهار موتوره بزرگ مسافربری است که شرکت بوئینگ می‌سازد. هواپیمای بوئینگ 747 بعد از هواپیمای ایرباس آ-380، دومین هواپیمای بزرگ مسافربری در جهان است.

تولید بوئینگ 747 در زمان خود انقلابی بزرگ در صنعت هواپیماهای مسافربری به حساب می‌آمد و برای چهل سال بزرگترین هواپیمای مسافربری جهان بود. بوئینگ 747 با چهار موتور و ساختاری دوطبقه قابلیت جابجایی حداکثر 550 مسافر را داراست. برخلاف ایرباس آ-380، طبقه دوم در بوئینگ 747 کامل نیست و منحصر به قسمت جلوی هواپیما است.

اندیشه ساخت 747 توسط شرکت هواپیمایی بوئینگ در اواسط دهه شصت میلادی مطرح شد، به‌دنبال آن ارتش آمریکا برای تقویت ناوگان خود قرارداد خرید تعداد زیادی از این هواپیما را با شرکت بوئینگ منعقد کرد.

پس از آن بوئینگ طراحی مدل مسافربری آن را اعلام کرد که نتیجه آن پرواز مدل 100-747 این هواپیما در سال 1969 بود، پس از یک سال و در سال 1970 این مدل از 747 اولین سرویس دهی خود را برای شرکت هواپیمایی پان امریکن آغاز کرد. امروزه بوئینگ 747 جایگاهی ویژه در نزد عموم مردم و مسافران پروازهای بین‌المللی پیدا کرده‌است و بی دلیل نیست که به آن لقب ملکه آسمان‌ها داده‌اند.

هر چند هواپیماهای مدرن مانند بوئینگ 747 با سرعتی کمتر از نصف سرعت هواپیمای ما فوق صوت کنکورد پرواز می کنند، این هواپیماها با استفاده از مقدار سوخت مشابه، می توانند چهار برابر کنکورد مسافر جابه جا نمایند.

هواپیماهایی مانند 747 بسیار بزرگ و سنگین می باشند و جزء پیچیده ترین دستگاه هایی حساب می شوند که تاکنون ساخته شده است. یک هوا پیمای 747 از بیش از 4500000 قطعه مجزا تشکیل می شود.

هواپیماها معمولاً از فلزاتی مانند آلومینیوم و آلیاژ های مخصوصی ساخته می شوند. هواپیماهای جدید از مواد کامپوزیتی مانند کولار (kevlar) و فیبر کربن استفاده می کنند که وزن کمتر و مقاومت بالاتری دارند.

بوئینگ 747، طولی معادل 70 متر دارد. طول بال آن 15.65متر می باشد. وزن این هواپیما حدود 406 تن می باشد و می تواند بیش از 400 مسافر و خدمه را در خود جای دهد و حدود 13 تن بار حمل نماید. این هواپیما می تواند با یک بار سوخت گیری تا 12/700 کیلو متر پرواز نماید. بخش های مختلف یک هوا پیمای بوئینگ 747 در شکل زیر نشان داده شده اند.

نقاط مشخص شده در شکل فوق عبارتند از:

مدل ها:

مدل 100-747 :

استفاده از چهار موتور توربوفن از یکی از سه مدل Pratt & Whitney JT9D7A ، Rolls-Royce RB211-524B2 و یا General Electric CF6-45A2 قابلیت پرواز تا سرعت 967 کیلومتر بر ساعت (حالت اقتصادی آن 907 کیلومتر بر ساعت می‌باشد) و طی مسافت 9٬800 کیلومتر را دارا است. وزن هواپیمای خالی عملیاتی شده 162٬386 کیلوگرم و توانایی تحمل حداکثر 340٬195 کیلوگرم را در هنگام بلند شدن دارد.

مدل 200-747:

بابهره گیری از چهار موتور از یکی از سه مدل مدل Pratt & Whitney JT9D-7R4G2 ، Rolls-Royce RB211-524D4 و یا General Electric CF6-50E2، این مدل از 747 قابلیت پرواز تا حداکثر سرعت 981 کیلومتر بر ساعت (حالت اقتصادی آن 907 کیلومتر بر ساعت تعریف شده است)و طی مسافت 12٬700 کیلومتر را دارد. وزن هواپیمای خالی عملیاتی شده 174٬000 کیلوگرم و توانایی تحمل وزن 377٬840 کیلوگرم در هنگام بلند شدن را دارا است. در هر دو مدل 100-747 و 200-747 فاصله دو سر بالها 64/59 متر، مساحت سطح بالها 511 مترمربع، طول هواپیما 66/70 متر و ارتفاع آن 33/19 متر می‌باشد. همچنین 100-747 و 200-747 قابلیت جابجایی 366 مسافر در سه کلاس پروازی ، 452 مسافر در دو کلاس پروازی و حداکثر 550 مسافر را دارد.

مدل 747 اس پی:

این هواپیما مدل دورپرواز 747 است، که دارای بدنه‌ای کوتاه‌تر و دم عمودی بلندتر از مدل‌های 100 و 200 است و قابلیت حمل سوخت بیشتری دارد.

شرکت هواپیمایی ملی ایران یکی از نخستین سفارش‌دهندگان این مدل هواپیما بود. نخستین مدل تحویلی به ایران ایر در پرواز انتقالی خود از آمریکا به ایران، به علت نقص فنی دچار سانحه شد و سقوط کرد. این پرواز مسافری حمل نمی‌کرد و در این سانحه خلبانان و کادر پروازی حاضر در هواپیما کشته شدند. پس از سانحه، شرکت بوئینگ در مدل اس‌پی به ویژه در طراحی بال و مخازن سوخت درون آنها تغییرات عمده‌ای داد.

با دریافت هواپیمای بوئینگ 747 اس‌پی، ایران ایر پروازهای مستقیم خود را بین تهران و نیویورک آغاز کرد که در آن دوران طولانی‌ترین پرواز بدون توقف در جهان محسوب می‌شد.

هواپیمای بوئینگ 747 در ناوگان هوایی ایران:

در ایران، هواپیمایی ایران ایر (هما) مدل‌های زیر 747 را در اختیار دارد:

- یک فروند 100-747 با کد ثبتی EP-IAM

- چهار فروند 200-747 با کدهای ثبتی EP-IAH و EP-IAG وEP-IAI وEP-ICD-Cargo

- چهار فروند 747 اس‌پی با کدهای ثبتی EP-IAD و EP-IAC و EP-IAB و EP-IAA

- یک فروند بویینگ 747 ترابری با کد ثبتی EP-ICD

شرکت هواپیمایی ماهان دارای هشت فروند هواپیمای بوئینگ 747 به شرح زیر است:

- بوئینگ 747-300 به شماره‌های ثبتی EP-MND, EP-MNE

- بوینگ 747-400 به شماره‌های ثبتی EP-MNA, EP-MNB, EP-MNC

- بوئینگ 747-100SR-Cargo به شماره ثبتی SX-DCB

- و تعداد دو فروند بوئینگ 747-200 مسافربری وترابری از رده خارج به شماره ثبتی F-GCBD و F-WQAJ

تعداد 13 فروند بوئینگ 747-100و200 ترابری وسوخت رسان در نیروی هوایی ارتش

جزئیات:

- بوئینگ 747 حدود 6 میلیون قطعه دارد که در 33 کشور مختلف ساخته می‌شود.

- فقط یک موتور 747 نیرویی بیشتر از 4 موتور بوئینگ 707 تولید می‌کند.

سوانح:

در مجموع مدل 100-747 و 200-747 در شرکت‌های مختلف هواپیمایی 30 سانحه داشته است، تعداد بسیار کمی از این حوادث بخاطر اشکالات طراحی و یا ساختاری هواپیما بوده است و بیشتر آنها به سبب اشتباه خلبان، حملات تروریستی و یا هواپیما ربایی بوده است.

منبع: بعد چهارم